YURAK KASALLIKLARIDA QON TARKIBIDA XOLESTERIN MIQDORINI KAMAYTIRISHDA SAPONINLARNING ROLI
Keywords:
saponinlar, xolesterin, yurak-qon tomir kasalliklari, lipidlar, farmakologiya, tabiiy birikmalar, ateroskleroz, davolash.Abstract
Yurak-qon tomir kasalliklari bugungi kunda global salomatlik muammolaridan biri bo‘lib, xolesterin darajasining yuqori bo‘lishi ushbu kasalliklarning asosiy xavf omillaridan hisoblanadi. Ushbu maqolada xolesterinni kamaytirishda foydalaniladigan saponinlarning kimyoviy xossalari, farmakologik ta’siri va klinik ahamiyati o‘rganiladi. Saponinlarning yurak sog‘ligiga ta’siri, ularning qon lipidlari tarkibiga ta’sir qilish mexanizmlari va tabiiy manbalari tahlil qilinadi. Tadqiqotda saponinlarning xolesterin darajasini pasaytirishdagi samaradorligi, xavfsizligi va potentsial yon ta’sirlari ko‘rib chiqiladi. Keltirilgan ma’lumot yurak kasalliklarini davolash va oldini olishda saponinlar ilmiy asoslangan va qo‘llanilishi haqida xulosa chiqarishga xizmat qiladi.
References
1. Hostettmann, K., & Marston, A. (1995). Saponins. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511565120.
2. Oakenfull, D. (1986). Saponins in food—A review. Food Chemistry, 22(2), 89-109. https://doi.org/10.1016/0308-8146(86)90026-7.
3. Anderson, J. W., Johnstone, B. M., & Cook-Newell, M. E. (1995). Meta-analysis of the effects of soy protein intake on serum lipids. New England Journal of Medicine, 333(5), 276-282. https://doi.org/10.1056/NEJM199508033330502.
4. Kim, S. W., Park, S. K., & Kang, S. I. (2003). Hypocholesterolemic property of Yucca schidigera and Quillaja saponaria extracts in human body. Archives of Pharmacal Research, 26(12), 1042-1046. https://doi.org/10.1007/BF02994756.
5. Kim, J. Y., Park, J. H., & Kim, S. J. (2014). Ginsenosides: Potential therapeutic agents for cardiovascular diseases. Journal of Ginseng Research, 38(2), 81-88. https://doi.org/10.1016/j.jgr.2013.11.004 .
6. Sparg, S. G., Light, M. E., & van Staden, J. (2004). Biological activities and distribution of plant saponins. Journal of Ethnopharmacology, 94(2-3), 219-243. https://doi.org/10.1016/j.jep.2004.05.016.
7. Tokutake, S., & Yamaji, T. (2020). Effects of soy saponins on lipid metabolism: A systematic review and meta-analysis. Journal of Nutritional Biochemistry, 75, 108256. https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2019.108256.
8. Yu, H., Zheng, Y., & Li, Y. (2015). Microbial transformation of saponins and their biological significance. Biotechnology Advances, 33(6), 1024-1036. https://doi.org/10.1016/j.biotechadv.2015.06.002.
9. Marrelli, M., Conforti, F., & Araniti, F. (2016). Effects of saponins on lipid metabolism: A review of potential health benefits in the treatment of obesity. Molecules, 21(10), 1404. https://doi.org/10.3390/molecules21101404.
10. Francis, G., Kerem, Z., & Makkar, H. P. (2002). The biological action of saponins in animal systems: A review. British Journal of Nutrition, 88(6), 587-605. https://doi.org/10.1079/BJN2002725.
11. Zhao, J., Yang, J., & Xie, Y. (2019). Nanotechnology-based delivery systems for saponins: A review. International Journal of Nanomedicine, 14, 301-318. https://doi.org/10.2147/IJN.S186674.
12. Norqoziyeva M.Sh. “Oʻzbek xalq tabobati an’analar va zamonaviylik”. - T.: Sharq, 2020. - 312 b.
13. Петров В.И., Сидорова И.Г. “Фитотерапия в лечении ЛОР-заболеваний”. - М.: Медицина, 2019. - 224 с.